Thoát Khỏi "Bẫy Giác Quan" - Lời Dạy Của Gyalse Rinpoche Về Con Đường Giải Thoá
Thoát Khỏi "Bẫy Giác Quan" - Lời Dạy Của Gyalse Rinpoche Về Con Đường Giải Thoát
Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao dù đã có tất cả nhưng vẫn cảm thấy trống rỗng, luôn khát khao điều gì đó mới? Câu trả lời nằm trong lời dạy sâu sắc của Gyalse Rinpoche - một bậc thầy đã chỉ ra nguồn gốc thật sự của mọi đau khổ và con đường dẫn đến giải thoát.
Quá Khứ - Những Bức Tranh Vẽ Trên Nước
Gyalse Rinpoche đã nói một cách thâm thúy:
"Những niềm vui và nỗi muộn phiền trong quá khứ
của bạn giống như những bức tranh vẽ trên nước.
Chẳng còn lại dấu vết gì. Chớ chạy theo chúng!
Nhưng nếu chúng xuất hiện trong tâm, hãy quán chiếu
về sự thành công hay thất bại đến và đi như thế nào.
Ngoài Pháp ra, bạn còn có thể tin vào thứ gì khác,
hỡi những hành giả trì tụng mani?"
Ẩn dụ "tranh vẽ trên nước" thật sự sâu sắc. Bạn thử tưởng tượng xem: khi vẽ một đường nét trên mặt nước, nó sẽ biến mất ngay lập tức, không để lại dấu vết gì. Đó chính là bản chất của những trải nghiệm trong quá khứ - dù là niềm vui hay nỗi buồn, chúng đều đã qua đi và không còn thực tại nào nữa.
Thế nhưng tâm thức chúng ta lại có khuynh hướng bám víu vào những hình ảnh, cảm xúc đã qua. Chúng ta dành hàng giờ để hồi tưởng về những thành công để tự hào, hoặc dằn vặt về những thất bại để hối hận. Nhưng tất cả đều chỉ là ảo giác - những "bức tranh" không còn tồn tại đang chiếm lấy năng lượng và thời gian quý báu của hiện tại.
Tương Lai - Lưới Thả Nơi Sông Cạn
Về tương lai, Gyalse Rinpoche tiếp tục:
"Những kế hoạch và dự án trong tương lai của bạn
giống như lưới thả nơi sông cạn.
Sẽ không bao giờ đem lại được những gì bạn muốn.
Hãy hạn chế những khát khao và ước muốn của bạn!
Nhưng nếu chúng xuất hiện trong tâm,
hãy nghĩ rằng giờ chết của bạn thì bất định biết bao:
Hỡi những hành giả trì tụng mani,
bạn còn có thời giờ cho bất cứ việc gì khác ngoài Giáo Pháp?"
Hình ảnh "lưới thả nơi sông cạn" thật đau lòng nhưng chính xác. Chúng ta dành bao nhiêu thời gian để lên kế hoạch, mơ mộng về tương lai - nghĩ về ngôi nhà lý tưởng, công việc hoàn hảo, mối quan hệ trong mơ. Nhưng giống như thả lưới xuống con sông không có nước, những kế hoạch này thường không đem lại kết quả như mong đợi.
Tại sao vậy? Vì tương lai là điều bất định, không thể kiểm soát hoàn toàn. Chúng ta có thể lập kế hoạch, nhưng cuộc sống luôn có những biến số không lường trước. Và quan trọng hơn, việc sống quá nhiều trong tương lai khiến chúng ta bỏ lỡ hiện tại - thời điểm duy nhất chúng ta thực sự có thể hành động và trải nghiệm.
Hiện Tại - Công Việc Trong Giấc Mơ
Thậm chí với hiện tại, Rinpoche cũng có cái nhìn sâu sắc:
"Việc bạn làm hiện tại giống như một công việc trong giấc mơ.
Bởi mọi nỗ lực như thế đều vô nghĩa,
hãy quẳng chúng sang một bên.
Hãy dửng dưng không tham luyến
ngay cả món tiền bạn kiếm được do mồ hôi nước mắt.
Mọi hoạt động đều không có thực chất,
hỡi những hành giả trì tụng mani!"
Điều này không có nghĩa là chúng ta nên thụ động hay không làm gì cả. Mà là phải hiểu được bản chất vô thường, không bám víu vào kết quả. Giống như trong giấc mơ, chúng ta có thể trải nghiệm mọi thứ nhưng khi tỉnh dậy, tất cả đều tan biến.
Nguồn Gốc Của Mọi Đau Khổ - Sáu Giác Quan
Tâm thức chúng ta thường có khuynh hướng mải mê chạy theo các đối tượng của sáu giác quan, và khuynh hướng này chính là gốc rễ của tất cả những ảo giác hư huyễn trong vòng luân hồi và là nguồn gốc của mọi đau khổ.
Gyalse Rinpoche đã dùng những ví dụ sinh động từ thế giới động vật để minh họa điều này:
Con thiêu thân chết cháy trong ngọn lửa vì nhãn thức (thị giác) bị sắc tướng lôi cuốn. Giống như chúng ta bị hấp dẫn bởi những hình ảnh đẹp trên mạng xã hội, quảng cáo hấp dẫn, rồi mua những thứ không cần thiết hay so sánh cuộc sống mình với người khác.
Con hươu bị thợ săn giết vì nhĩ thức (thính giác) bị âm thanh lôi cuốn. Chúng ta cũng vậy, dễ bị lừa bởi những lời ngọt ngào, tin đồn, hay thậm chí là những bản nhạc gây nghiện khiến chúng ta lãng phí thời gian.
Con ong bị những cây ăn thịt nuốt chửng vì bị mùi hương của cây ấy hấp dẫn. Khứu giác có thể dẫn chúng ta đến những thú vui tức thời như thức ăn ngon nhưng có hại, hay những thói quen xấu khác.
Con cá cắn câu vì vị giác bị nhử bởi hương vị của mồi câu. Chúng ta thường bị "câu" bởi những lợi ích ngắn hạn, những "món ngon" mà không nhìn thấy cái móc câu ẩn sau.
Con voi chết đuối trong đầm lầy vì chúng thích cảm giác thân thể ngập trong bùn. Đây là cảnh báo về việc đắm chìm quá mức trong các khoái lạc thân thể, khiến chúng ta mất phương hướng và sa đọa.
Câu Chuyện "Cha Của Mặt Trăng Danh Tiếng"
Để minh họa cho sự nguy hiểm của việc mơ mộng tương lai, có một câu chuyện được kể lại:
Một người nghèo khổ đi ngang qua một đống lúa mạch lớn. Ông ta cho lúa mạch vào một bao lớn, treo nó lên xà nhà, rồi nằm bên dưới bao lúa ấy và bắt đầu mơ mộng hão huyền.
"Số lúa mạch này sắp làm ta giàu có thực sự," ông ta nghĩ: "Khi giàu có, ta sẽ lấy vợ… Nhất định là cô ta sẽ sinh một đứa con trai… Ta nên gọi nó là gì nhỉ?"
Ngay lúc đó mặt trăng xuất hiện và ông ta quyết định đặt tên đứa con là Mặt Trăng Danh Tiếng. Tuy nhiên vào lúc đó có một con chuột đang gặm sợi dây đỡ cái túi. Bất thình lình sợi dây đứt bung, cái túi rớt lên người làm ông ta chết ngay.
Câu chuyện này không chỉ là một truyện ngụ ngôn mà còn là một bài học sâu sắc về tính chất hão huyền của việc mơ mộng tương lai. Người đàn ông đã chết không phải vì nghèo khổ, mà vì quá đắm chìm trong những giấc mơ không thực tế, không chú ý đến hiện tại - nơi con chuột đang gặm dây treo.
Con Đường Thực Hành
Gyalse Rinpoche hướng dẫn cách thực hành:
"Giữa những thời công phu thiền định, theo cách này,
hãy học cách kiểm soát mọi niệm tưởng khởi lên từ tam độc;
Cho tới khi tất cả những niệm tưởng và tri giác hiển lộ như Pháp Thân.
Điều này rất cần thiết, hãy nhớ lại bất cứ khi nào bạn cần nó.
Chớ thả lỏng theo những niệm tưởng mê lầm,
hỡi những hành giả trì tụng mani!"
Cụ thể, bất kỳ khi nào bạn đang lắng nghe Pháp, đang giảng dạy, đang thiền định hay đang thực hành Pháp, thì điều quan trọng là:
- Không chạy theo những khuynh hướng huân tập trong quá khứ - đừng để tâm bị cuốn theo những ký ức, hối hận hay tự hào về những gì đã qua.
- Không ấp ủ những cảm xúc về tương lai - đừng để tâm bay bổng với những kế hoạch, hy vọng hay lo lắng về mai sau.
- Không để những tư tưởng hiện tại bị xao lãng bởi bất kỳ điều gì quanh bạn - giữ tâm tỉnh thức, chú tâm vào những gì đang thực sự diễn ra.
Thông Điệp Cuối Cùng
Những giấc mơ về tương lai và quá khứ như thế sẽ chẳng bao giờ đem lại kết quả và chỉ là một sự xao lãng. Hãy từ bỏ hết thảy những giấc mơ như thế. Hãy tỉnh thức và lắng nghe với sự chú tâm và cẩn trọng!
Lời dạy của Gyalse Rinpoche không phải là lý thuyết suông mà là kim chỉ nam thực tế cho cuộc sống. Trong thời đại mà chúng ta liên tục bị quấy nhiễu bởi thông tin, quảng cáo, và những kích thích từ sáu giác quan, việc hiểu và áp dụng những lời dạy này trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Bạn đã sẵn sàng thoát khỏi "bẫy giác quan", ngừng vẽ tranh trên nước và thả lưới nơi sông cạn để tìm lại sự bình an chưa?
(Nguồn tham khảo: Lời Vàng Của Thầy Tôi)
